Gierymski Aleksander – Kolorowanki

Gierymski, Aleksander (urodzony 1850 Warszawa, zmarł 1901 Rzym).
Aleksander Gierymski (właściwie Ignacy Aleksander), malarz ur. 30.01.1850, zmarł między 6.03 a 8.03.1901 Rzym, pochowany tamże na Campo Verano 10.03.1901 (wg księgi Cimitero Monumentale al. Verano). Syn Józefa, intendenta budowli wojskowych i Julianny z Kielichowskich, młodszy brat Maksymiliana Gierymskiego. W 1867 ukończył III Gimnazjum Rządowe w Warszawie. Wcześnie przejawiał zdolności rysunkowe i malarskie. Pod wpływem atmosfery artystycznej panującej w domu, a może i przykładu brata, Gierymski rozpoczął w 1867 kilkumiesięczne studia w Klasie Rysunkowej w Warszawie. W 1868 zadebiutował zamieszczając karykatury w wydawnictwie „Mucha”, Szkice Satyryczno-Humorystyczne”. W maju wyjechał do Monachium zachęcony przez przebywającego tam Maksymiliana. Studiował w akademii monachijskiej w latach 1868-1869. U G. Hiltenspergera, A. Strahubera i H. Anschutza, a następnie po przerwie od 1870 lub 1871 do 1872 u C. Pilotyego. Po krótkotrwałym okresie zainteresowania dla współczesnego malarstwa niemieckiego szybko uległ trwałej fascynacji malarstwem dawnym, co decydująco oddziaływało na kierunek jego późniejszych poszukiwań artystycznych. Latem 1870 Gierymski odwiedził wraz z Maksymilianem Warszawę. W maju 1871 obaj bracia odbyli krótką wycieczkę do Włoch (Wenecja, Werona). Bezpośredni kontakt z malarstwem kolorystów weneckich pogłębił dotychczasowe zainteresowania Gierymskiego i wywarł wpływ na kształtowanie się dalszej jego twórczości.
W 1872 Gierymski ukończył studia w akademii monachijskiej, otrzymując nagrodę za najlepszą kompozycję na zadany temat z utworu Szekspira Kupiec wenecki, z obowiązkiem malowania z niej następnie dużego obrazu.
W związku z chorobą Maksymiliana Gierymskiego towarzyszył mu od marca do września 1873 w miejscowościach kuracyjnych: Meran i Bad Reichenhall, z krótkimi przerwami na wyjazdy do Werony, Monachium i Warszawy. Po kilkumiesięcznej przerwie, spowodowanej głównie pobytami w Bad Reichenhall i Warszawie (w związku ze śmiercią Maksymiliana), gierymski zamierzał osiedlić się w Neapolu, ale już w grudniu 1874 przeniósł się do Rzymu. W tymże roku zapisał się do Deutsche Kunsler-Verein w Rzymie. Pierwsze miesiące 1875 r. spędził w Warszawie (wystawione w tym czasie w TZSO Austeria rzymska i Gram w mora wywołały duże zainteresowanie krytyki); ów pobyt miał szczególne znaczenie, zarówno dla utrwalenia pozycji Gierymskiego w warszawskim artystycznym, jak i dla jego życia osobistego (krótkotrwała znajomość z H. Modrzejewską). Wówczas zawarł zapewne znajomość z H. Sienkiewiczem i odnowił kontakty ze Stanisławem Witkiewiczem, którego poznał w Monachium. Po powrocie do Rzymu w połowie 1875 podjął Gierymski studia plenerowe światła i koloru do obrazu Altana. W kwietniu 1879 r., po przelotnym pobycie w Krakowie, Gierymski przybył ponownie do Warszawy, gdzie przebywał do 1884; podjął tam tematykę rodzajową związaną z miastem i jego scenerią i z egzotyką getta żydowskiego. Szczególnie charakterystyczny dla tego okresu był cykl obrazów przedstawiających Żydówkę sprzedającą owoce (Żydówka sprzedająca pomarańcze, Żydówka sprzedająca cytryny), a także Brama na Starym Mieście w Warszawie i kompozycje z nadbrzeży Wisły.
W 1884 r. Gierymski związał się z formującą się grupą „Wędrowca”, zacieśniając wówczas na wiele lat przyjacielskie kontakty z S. Witkiewiczem i A. Sygietyńskim. W latach spędzonych 1884 Gierymski opuścił Warszawę udając się na kurację do Wiednia, gdzie pozostał prawdopodobnie do kwietnia 1885 r., łącznie z krótkim wyjazdem nad Morze północne. Z tego okresu pochodzą jego pejzaże morskie: Łódź rybacka na brzegu morza; Kuter na brzegu morza, Holowanie kutrów rybackich w Heist am See)
W 1888 Gierymski udał się ponownie do Monachium gdzie pozostał do 1890; stamtąd wyjeżdżał na studia plenerowe do Scheissheimu, Kufsteinu, Rattenberga i innych miejscowości tyrolskich. Od tej pory datowały się bliskie kontakty z Ignacym Korwin-Milewskim, jego głównym odbiorcą i mecenasem. W październiku 1890 r. Gierymski wyjechał po raz pierwszy do Paryża, gdzie pozostał do 1893. Bezpośrednie zetknięcie się z malarstwem impresjonistów francuskich nie pozostało bez znaczenia dla dalszych jego studiów nad zagadnieniami światła i koloru. W Paryżu pracował głównie dla Korwin-Milewskiego; utrzymywał bliskie kontakty z Brunonem Abdank-Abakanowiczem, korzystając wielokrotnie z jego pomocy. W tym czasie powstały nokturny paryskie a przede wszystkim: Opera paryska w nocy, Widok Lyonu.
Prawdopodobnie w drugiej połowie 1893 r. Gierymski przybył do Krakowa, być może za sprawą H. Rodakowskiego, który prawdopodobnie wysunął propozycję objęcia przez Gierymskiego katedry malarstwa w krakowskiej SSP. W Krakowie przebywał do połowy 1894. W końcu lipca 1894 Gierymski powrócił do Monachium, gdzie pozostał do połowy 1897. Jesienią 1897 Gierymski przybył znów do Włoch i po krótkich pobytach w Wenecji, Palermo i Amalfi powrócił do Rzymu. Być może z tego okresu pochodzi grupa nie datowanych obrazów marynistycznych: Rybacy nad brzegiem morza, Widok morza, Port rybacki, Wybrzeże morskie, Morze.
Od października 1898 r. do czerwca 1899 oraz latem 1900 r. Gierymski przebywał ponownie w Paryżu dokąd pojechał m.in. dla obejrzenia Wystawy Światowej i gdzie szczególnie silne wrażenie wywarł na nim powtórny kontakt z malarstwem impresjonistów francuskich. Nagła śmierć B. Abdank-Abakanowicza przyspieszyła wyjazd artysty z Paryża do Włoch. Po kilku miesięcznym pobycie w Weronie w końcu 1900 r. Gierymski powrócił do Rzymu. Z Weroną związane są obrazy: Portal katedry w Weronie, Grobowiec Can Grande w Weronie, Zachód słońca w Weronie.
Ostatnie miesiące życia Gierymski spędził w Rzymie, gdzie chorego już artystę otoczył opieką rzeźbiarz A. Madeyski. Gierymski zmarł w Manicomio w szpitalu psychiatrycznym przy via Lungara w Rzymie. Śmierć jego odbiła się szerokim echem w prasie krajowej i niemal od razu podjęto inicjatywę zorganizowania pośmiertnej wystawy w Warszawie; pozostałe po Gierymskim obrazy przypadły jego siostrzeńcom: Marii i Stanisławowi Kuczborskim.

Żydówka z cytrynami, 1881
Muzeum Górnośląskie w Bytomiu;