Janisch Jerzy

Janisch Jerzy (ur. 1901 Grodek Jagielloński, zm. 1962 Warszawa).
Malarz, rysownik, członek-współzałożyciel zrzeszenia artes. Studia malarskie rozpoczął na prywatnych lekcjach u Z. Albinowskiej i W. Krycińskiego, później, w latach 1921-24 uczył się u K. Sichulskiego w Państwowej Szkole Przemysłowej we Lwowie. W 1923 był w Wiedniu, gdzie obejrzał wielką wystawę europejskiego malarstwa nowoczesnego. W latach 1924-25 i 1928-29 przebywał w Paryżu. Podczas drugiego tam pobytu nawiązał kontakty z czasopismem „L Art Contemporain Sztuka Współczesna” i studiował w ecole Nationale des Beaux-Asts. Po powrocie do Lwowa w 1929 założył z M. Wysockim i A. Kszywoblockim zrzeszenie artes. Brał udział w wystawach tego ugrupowania we Lwowie, Warszawie i Krakowie. Od 1932 był członkiem LZZAP, a od 1933 zespołu neoartes. W latach trzydziestych zajmował się także renowacją zabytkowych polichromii we Lwowie. Po II wojnie światowej, którą przeżył w Krakowie, osiadł ostatecznie w Warszawie. Według Janischa „obraz nie jest intelektualnym ciastkiem w złotych ramach, jest narzędziem komunikowania wzruszeń, obrazu się nie maluje ani się go nie robi, lecz się przeżywa”. W jego pracach zaobserwować można niespotykane w rzeczywistości zestawienia realnych przedmiotów i postaci, przypadkowe jakby fragmenty zapamiętanych obrazów, wyobrażeń i wspomnień. Jego fantazyjno-groteskowe kompozycje były bliskie problematyce surrealizmu, który stanowił dla artysty swoisty katalizator poetyckiej wyobraźni. Był również Janisch autorem fotomontaży, utrzymanych w podobnym nastroju. Gdy zrzeszenie artes faktycznie przestało istnieć, w przeciwieństwie do swoich kolegów, którzy zwrócili się ku innym kierunkom, pozostał on w kręgu poetyckiej fantazji i metafory, czego dowodem może być, powstały już w 1939 obraz Mona Liza w sleepingu.

Mona Liza w slippingu, 1939
gwasz, papier, 93,5 x 149 cm;
Muzeum Narodowe w Warszawie;

 


Autoportret w lustrze
olej, płótno, 82 x 56 cm;
Muzeum Narodowe we Wrocławiu;