Kotsis Aleksander – Kolorowanki

Kotsis Aleksander (ur. 1836 Ludwinów k. Krakowa, zm. 1877 Podgórze k. Krakowa).
Aleksander Kotsis studiował w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych pod kierunkiem W. K. Stattlera, W. Łuszczkiewicza i A. Płonczyńskiego oraz w Akademii wiedeńskiej. Po powrocie do kraju zamieszkał w Krakowie, skąd podróżował do Paryża, Brukseli, Wiednia i Monachium. Wyjeżdżał także na Podhale i w Tatry. Malował pejzaże i portrety, a przede wszystkim sceny rodzajowe z życia wsi. Obrazy Kotsisa znajdują się dziś przeważnie w zbiorach muzealnych; na rynku antykwarskim stanowią prawdziwą rzadkość.

Śpiąca modelka, ok. 1870
olej, tektura, 25 x 32,5 cm;

Uważna analiza portretu i porównanie go ze znanymi obrazami Aleksandra Kotsisa pozwala uznać obraz za dzieło tego artysty, co jest zgodne z wyrażoną na odwrocie opinią malarzy. Włodzimierza Tetmajera i Leonarda Lepszego, którzy w portretowanej dziewczynie rozpoznali modelkę Kotsisa oraz ze zdaniem takich znawców malarstwa jak profesorowie Feliks Kopera i Wincenty Łempowski. Całkowicie natomiast należy wykluczyć domniemane autorstwo Siemiradzkiego.

Pejzaż z chatami, 1870
olej;
Muzeum Górnośląskie w Bytomiu;

Ostatnia chudoba
Muzeum Narodowe w Warszawie;

Realizm krytyczny w malarstwie przejawiał się w opisywaniu najskrajniejszych przypadków ludzkiej niedoli wynikłych z niesprawiedliwych układów społecznych. Powstawały obrazy oskarżające, nawiązujące do społecznej reakcji. Skrajna nędza galicyjskich chłopów była częstym przedmiotem obserwacji Aleksandra Kotsisa, czołowego przedstawiciela realistycznego nurtu w polskim malarstwie 2 połowy wieku XIX. Mroczne, kurne izby, wygaszone paleniska, puste garnki, a pośród tego wszystkiego śmierć, choroba, beznadziejna wegetacja pozbawionych najniezbędniejszych środków do życia ludzkich istot.
Obraz Ostatnia chudoba ukazujący zajęcie przez lichwiarza ostatniej kozy-żywicielki rodziny jest dziełem wstrząsającym, jednym z najwybitniejszych, jakie powstały u nas w zakresie tego gatunku.