Matejko, Jan: Copernicus

Copernicus, 1873
olie-, canvas, 322 x 545 cm;
Jagiellonische Universiteit in Krakau

Matejko's visioen van Nicolaus Copernicus, gebaseerd op de studie van de portretten van de astronoom, exact en getrouw wat betreft de uiterlijke gelijkenis van het gezicht, het heeft echter opmerkelijk individuele kenmerken. Het schilderij is geen portret, statische afbeelding van het personage, maar een poging om de geleerde te presenteren tussen boeken en wetenschappelijke gebruiksvoorwerpen in het moment, wanneer een innovatief concept in zijn hoofd wordt geboren. Vandaar de indruk van bewondering en bewondering in het aangezicht van Copernicus, vandaar zijn extatische gebaar dat grenst aan theatraliteit en onnatuurlijkheid. In tegenstelling tot veel andere composities van Jan Matejko, gevormd in de verbeelding van de kunstenaar als in fasen, waarin het langzaam zijn definitieve vorm aan het bereiken was, door middel van conceptuele schetsen van het geheel en studies van individuele karakters, tu – zoals we kennen van het tekenen en schilderen van schetsen – het concept van het werk was meteen gemaakt, in zijn bijna definitieve versie. In combinatie met drukke historische taferelen is dit schilderij verbazingwekkend met zijn laconieke compositie; alle details van de omgeving zijn ondergeschikt aan de figuur van Copernicus, een eenzame wetenschapper, die geconcentreerd komt tot de formulering van de wetten die het universum regeren.