Michałowski Piotr

Michałowski Piotr (ur. 1800 Kraków, zm. 1855 Krzyżtoporzyce).
Syn senatora Wolnego Miasta Krakowa. Należał do ludzi wyjątkowo wszechstronnych. Początkowe lekcje rysunku pobierał u Michała Stachowicza, Józefa Brodowskiego i Franciszka Lampiego. Odbył studia uniwersyteckie w Krakowie i Getyndze, zajmował się matematyką i mineralogią, zdobył wykształcenie prawno-polityczne.

W okresie istnienia Królestwa Polskiego pełnił służbę w warszawskiej Komisji Przychodów i Skarbu, ceniony przez ministra Ksawerego Franciszka Druckiego-Lubeckiego. Został tam naczelnikiem Oddziału Hut w Wydziale Górnictwa Krajowego. W czasie powstania listopadowego kierował produkcją broni. Po upadku powstania wyjechał w roku 1832 do Paryża, gdzie rozpoczął regularne studia malarskie w pracowni Mikołaja Toussaint Charleta. Po powrocie do kraju w roku 1835 mieszkał w Krakowie lub na wsi i zarządzał majątkami swojej rodziny. Do Francji wracał wielokrotnie. W różnych okresach swego życia zwiedził Anglię, Belgię, Czechy, Niemcy, Szwajcarię, Wiedeń i Włochy. Po likwidacji Rzeczypospolitej Krakowskiej został prezesem rady Administracyjnej m. Krakowa z okręgiem, a następnie objął prezesurę Krakowskiego Towarzystwa Rolniczego. Malarstwem zajmował się więc na marginesie swoich rozlicznych zajęć i w pojęciu współczesnych był utalentowanym amatorem. Amator ten miał jednak za sobą rzetelne studia paryskie, znał dobrze sztukę muzealną i malarstwo romantyków francuskich.
W pierwszym okresie paryskim przeszło trzydziestoletni artysta studiował przede wszystkim konie, ćwiczył się w rysunku i w technice akwarelowej i olejnej.

Studium konia
olej, płótno, 51,5 x 63,2 cm;
niesygnowany;
Kolekcja Ewy i Wojciecha Fibaków;

Koń w stajni, ok. 1830
akwarela na szkicu ołówkiem, karton, 34 x 35 cm. (w świetle passe-partout);
sygnowany p.d.ołówkiem: PM; napis autorski p.g.: 300. Fl….w.;
z katalogu Domu Aukcyjnego AGRA-ART;

Kompozycję tę powtórzył artysta w szkicu olejnym znajdującym się obecnie w zbiorach Muzeum Narodowego w Kielcach (olej, płótno. 35,5 x 37 cm, nr inw. 1017)

Stał się wirtuozem ołówka i pędzla. Malował i rysował dyliżanse oraz pocztylionów, ciężkie pociągowe konie, sceny batalistyczne, m.in. związane z epopeją napoleońską, ataki artylerii konnej, naturalnej wielkości łby końskie, jeszcze brunatne w kolorze, bo sugerowane przez studia Gericalta, którego nawet kopiował.

Kawalerzysta na koniu
olej, płótno, 61 x 46 cm;
niesygnowany;
Kolekcja Ewy i Wojciecha Fibaków;

Głowa konia
olej, płótno, 81,5 x 70 cm;
niesygnowany;
Kolekcja Ewy i Wojciecha Fibaków;

Pełna krystalizacja osobistego stylu artysty nastąpiła po roku 1835 już w kraju. W Krakowie powtarzał motyw huzarów austriackich, robił studia żebraków i starców. Najważniejsze jednak, że przystąpił do realizacji swojej dawniejszej zapowiedzi: „sławienia oręża polskiego”, czego kulminacją była kilkakrotnie powtarzana Samosierra, nazwana przez samego artystę błyskawicą rozdzierającą płótno od góry do dołu.

Bitwa pod Samosierrą
Muzeum Narodowe w Krakowie;

Apogeum twórczości osiągnął artysta w latach czterdziestych, w jakieś dziesięć lat po ukończeniu studiów paryskich. Niemniej zaraz po przyjeździe do Krakowa okazał się doświadczonym malarzem, twórcą pięknych, pełnych świeżości obrazów. Michałowski malował wówczas Wjazd Chorbrego do Kijowa (około 1837) i rozpoczął cykl hetmanów w nawiązaniu do swoich poprzedników.
W latach 1843-1846 opracował m.in. dwa znakomite płótna: Dzieci artysty na koniu i ośle oraz Don Kichota i Sancho Pansę, malowane gęstą farbą, modelowane światłocieniem i ruchami pędzla, które zawsze określały formę.
Piotr Michałowski określany jest mianem „jednego z najwybitniejszych akwarelistów wszystkich czasów”. Trafną charakterystykę tej dziedziny jego twórczości daje córka artysty Celina pisząc, m.in. „Głównym zawsze zajęty przedmiotem, który miał na celu przedstawić, starał się jak najdobitniej go wyrazić śmiałym i pewnym układem tonów, od razu położonych. Akcesoria i uboczne przedmioty z lekka traktując, skupiał tym sposobem uwagę patrzącego na ten główny przedmiot i przez to osiągał zupełne efekta (…) Tła jego obrazów i akwarel pełne są świeżości, czuć w nich powietrze, światło i życie (…) Jego sposób malowania koni jest mu zupełnie właściwy. W akwareli jedno śmiałe pociągnięcie pędzla starczy dla doskonałego oddania szyi i wiążących się, ku dołowi spływających szczegółów muskulatury, a skład anatomiczny i jego ożywienie na tem nie cierpią, owszem nabierają niezwykłej siły. (…) Niesłychana trafność oka i śmiałość ręki hego w chwytaniu prawdy w liniach, ruchu i wyrazie nie były zdobyte pracą (…) – miał je od początku zawodu malarskiego – było to u niego intuicją z iskry wewnętrznej tryśniętą, co przy wielkiej oryginalności, znamię geniuszu na jego dziełach wyciska” (n.n. /Celina Michałowska/, Piotr Michalowski. Rys życia, zawód artystyczny, działalność w życiu publicznym, Kraków, s.65-66)

Portret chłopca w czapce
olej, płótno, 52 x 42 cm;
niesygnowany;
Kolekcja Ewy i Wojciecha Fibaków;

Portret mężczyzny
olej, płótno, 51 x 41 cm;
niesygnowany;
Kolekcja Ewy i Wojciecha Fibaków;

Portret ruskiego wieśniaka (tzw. Seńki)
olej;
Muzeum Narodowe w Krakowie;

Portret polskiego szlachcica
olej, płótno, 62 x 52,5 cm;
niesygnowany;
Kolekcja Ewy i Wojciecha Fibaków;

Dwa zaprzęgi, 1844
olej, płótno, 45,5 x 54,5 cm;
niesygnowany;
Muzeum Narodowe w Krakowie;

Portret Józefa i Romana Michałowskich, bratanków artysty
olej, płótno, 74 x 90 cm;
niesygnowany;
Kolekcja Ewy i Wojciecha Fibaków;

Głowa chłopca wiejskiego
olej, płótno naklejone na tekturę, 59,5 x 46 cm;
niesygnowany;
Kolekcja Ewy i Wojciecha Fibaków;

Portret mężczyzny
olej, płótno, 53 x 44 cm;
niesygnowany;
Kolekcja Ewy i Wojciecha Fibaków;

Portret żyda
olej, płótno, 53,5 x 44 cm;
niesygnowany;
Kolekcja Ewy i Wojciecha Fibaków;

Portret chłopa w kapeluszu
olej, płótno, 52,7 x 35,5 cm;
Muzeum Narodowe w Warszawie;