Oleszkiewicz Józef

Oleszkiewicz Józef (ur. 1777 Szydłowo (Żmudź), zm. 05.10.1830 Petersburg).
Początkowo uczył się sam, kopiując obrazy w galerii Prozorów w Wilnie. Dzięki pomocy Anny z Radziwiłłów Mostowskiej wstąpił w 1797 na Uniwersytet Wileński, gdzie zaczął studiować anatomię i fizjologię, a po roku rysunek i malarstwo u F. Smuglewicza i J. Rustema. W 1801 zainteresował się nim Aleksander Chodkiewicz, pisarz i kolekcjoner, który go gościł około pół roku w swoim majątku Pekałowie. W 1803 wysłał artystę na studia do Paryża, gdzie uczył się w Akademii i prawdopodobnie u J. L. Davida. Do Polski wrócił Oleszkiewicz ok. 1806 i po krótkim pobycie u Chodkiewicza w Pekałowie przeniósł się do Wilna. W 1810 wyjechał na stałe do Petersburga, w 1820 otrzymał tytuł akademika tamtejszej Akademii. W Petersburgu Oleszkiewicz cieszył się wielką popularnością nie tylko jako malarz, lecz także dzięki wysokim godnościom, które sprawował w wolnomularstwie. Teozoficznym poglądom artysty uległ w pewnym stopniu Mickiewicz, który poświęcił artyście wiersz w Ustępie III części Dziadów.
Oleszkiewicz był twórcą portretów, a także kompozycji historycznych, mitologicznych i religijnych. Już na studiach malował portrety wilnian i okolicznej szlachty. W Pekałowie przed wyjazdem do Paryża namalował obrazy: Obrona Trembomli, ,Śmierć Katona i dwie sceny z życia Harmodiusa i Aristogitona. W Paryżu kopiował dzieła dawnych mistrzów i namalował kompozycję Tetyda przynosząca zbroję Achillesowi opłakującemu Patroklesa.
Z okresu pobytu w Wilnie w latach 1807-10 pochodzą m.in. obrazy: Miłość Antiocha do Stratoniki (Muzeum w Wilnie), kompozycja wykonana dla Chodkiewicza Pożegnanie Jana Karola Chodkiewicza z małżonką Anną przed wyjazdem na wyprawę chocimską oraz liczne portrety, m.in. Marcina Poczobuta, bpa Hieronima Strojnowskiego i dwa wizerunki Adama Jerzego Czartoryskiego.
W Petersburgu początkowo artysta kontynuował tematykę mitologiczną (m.in. Śmierć Klitemnestry), tworzył obrazy religijne i kompozycje alegoryczne; w okresie późniejszym niemal wyłącznie wykonywał portrety osobistości polskich (m.in. Marii Szymanowskiej, S. Morawskiego, Henryka Rzewuskiego, Lwa Sapiehy oraz Rosjan A. F. Lwowa, O. Naryszkiny).

Portret Adama Jarzego Czartoryskiego, 1810
olej, płótno, 266 x 175,5 cm;
Moskwa, Gosudarstwiennyj Istoriczeskij Muzej;