Medresa – szkoła muzułmańska służąca nauczaniu religii, sytuowana zwykle w towarzystwie meczetu, rzadziej jako osobne założenie. W medresach wykładano Koran i tradycję (hadis – ustny przekaz nauk Mahometa), ze szczególnym naciskiem na prawo kanoniczne. Budynek medresy wznoszono zwykle na planie prostokąta, w środku znajdował się otwarty dziedziniec, a naokoło niego umiejscowione były sale wykładowe (często w kształcie — liwanów), pokoje dla studentów i —mescit.
Mihrab – nisza w — meczecie, ustawiona na ścianie w kierunku — kibla, rodzaj chrześcijańskiej — apsydy. Modlący zwracają się właśnie w stronę mihrabu wyznaczającego kierunek Mekki.
Mimber rodzaj kazalnicy w — meczecie, ustawionej niedaleko — mihrabu (przeważnie z jego prawej strony), z której podczas piątkowej modlitwy —imam głosił kazanie.
Minaret- wysoka, smukła wieża z balkonikami, stawiana przy — meczetach lub — medresach, z której — muezin wzywał wiernych na modły.
Muezin – niższy duchowny muzułmański wzywający pięć razy dziennie wiernych na modlitwę. Muezin nawoływał do modlitwy z balkoniku na — minarecie, ale od połowy XX w. na minaretach zaczęto instalować nagłośnienie.
Naos — cella.
Nargile – tradycyjna fajka wodna o smukłym kształcie i ozdobnym wężykiem do palenia.
Narteks – kryty, poprzeczny w stosunku do nawy przedsionek w świątyniach wczesnochrześcijańskich i średniowiecznych – wewnętrzny (esonarteks) lub zewnętrzny (exonarteks, ew. eksonarteks) – przed fasadą świątyni.
Odeion (odeon) – antyczny kryty budynek w kształcie teatru, lecz mniejszy; odbywały się tu konkursy muzyczne i śpiewacze.
Palestra – budowla wchodząca w skład — gimnazjonu, budowana na planie czworoboku, otwarta, na kształt dziedzińca, otoczona — portykami. W palestrze odbywały się ćwiczenia sportowe – zapasy i boks, tu także zbierano się na rozmaite dysputy.
Pendentyw – wklęsły i sferyczny element architektoniczny stanowiący przejście pomiędzy prostokątną podstawą budowli (dwoma narożami) a okrągłą kopułą.
Peripteros – świątynia antyczna otoczona jednym rzędem kolumn.
Perystyl – kolumnowy ganek otaczający otwarty dziedziniec lub budynek, również niewielki ogród otoczony kolumnadą (— portykiem).
Pilaster – element architektoniczny imitujący filar, umieszczony w elewacji budynku, nieznacznie występujący przed lico ściany. Pełni funkcję konstrukcyjną i ozdobną.
Portyk – otwarty ganek kolumnowy (lub filarowy) sytuowany przed fasadą budynków (m.in. kościołów), nierzadko część składowa — perystylu, również osobna budowla (— stoa).
Pronaos – przedsionek klasycznych świątyń greckich i rzymskich, z rzędem kolumn z przodu, a z boku ograniczony ścianami.
Propylon – wolno stojący łuk lub brama o formie podobnej do pylonów, czyli starożytnych egipskich prostokątnych wież zwężających się u górze, flankujących portal prowadzący do świątyni.
Ramadan (tur. Ramazan) – dziewiąty miesiąc w księżycowym kalendarzu muzułmańskim, kiedy to od wschodu do zachodu słońca obowiązują ścisły post i abstynencja.
Skene – część teatru; budynek przylegający do okrągłej sceny, w którym aktorzy się przebierali i przygotowywali do przedstawienia, często piętrowy.
Stadion – w antycznej Grecji tor wyścigowy z amfiteatralną widownią. Pełnił funkcje podobne do — hipodromu, ale oprócz wyścigów konnych odbywały się tu również zawody lekkoatletyczne.
Stoa – w architekturze starożytnej Grecji wolno stojący ganek kolumnowy (lub hala), przeważnie zamknięty z tyłu ścianą. Stoa pełniły często funkcję krytych chodników, ciągnąc się wzdłuż ulicy; stawiano je również przy — agorach.
Stylobat – w architekturze antycznej podstawa, na której umieszczona była kolumnada świątyni.
Sadivan – fontanna ablucyjna sytuowana przy meczetach, gdzie wierni dokonują rytualnych ablucji przed modlitwą.
Serefe – balkonik, galeryjka umieszczona na — minarecie.
Tabhane – w osmańskiej Turcji schronisko, przytułek dla wiernych, wchodzący w skład — kulliye.
Transept poprzeczna nawa w kościołach wybudowanych na planie krzyża, zwykle umieszczona między korpusem nawowym a prezbiterium.
Tugra – monogram sułtanów w formie ozdobnej kaligrafii, towarzyszący ważnym dokumentom.
Turbe – zdobiony grobowiec islamski w formie wielobocznej wieży, przeważnie ze stożkowym przykryciem; mianem turbe określa się też zwykły, niezabudowany pomnik grobowy.
Tympanon – w architekturze klasycznej trójkątne lub segmentowe pole — frontonu, naokoło którego biegł gzyms. Tympanon przeważnie wypełniony był płaskorzeźbą.
Westybul – przedsionek w budowli świeckiej (nazwa ta jednak stosowana jest również w architekturze sakralnej), rodzaj przedpokoju, przejście do kolejnej, przeważnie głównej sali.
Wezyr – najwyższy dostojnik państwowy w wielu krajach muzułmańskich. W Turcji wezyrowie wchodzili w skład rady sułtana – wielki wezyr był odpowiednikiem dzisiejszego premiera, a nawet miał więcej uprawnień.