W architekturze charakterystycznym zjawiskiem jest attyka małopolska, która na Śląsku wytworzyła swój odrębny wzór zw. attyką śląską. Attyką zwieńczano wiele budowli gotyckich, w tym wieże obronne, kościół w Paczkowie, kamienice w Raciborzu, Cieszynie, Opolu i Brzegu. Z okresu rozwiniętego renesansu zachowały się najcenniejsze fragmenty zamku brzeskiego z XVI w. oraz ratusz brzeski w stylu renesansu niderlandzkiego. Przy przebudowie i budowie dwóch ostatnich obiektów uczestniczyli włoscy budowniczowie z rodziny Parrów i Niuronów. Z innych renesansowych rezydencji na uwagę zasługują zamki w Prószkowie, Niemodlinie, Rogowie Opolskim, Siewierzu. Inicjatywy budowlane podejmowało również mieszczaństwo śląskie. Powstały piękne ratusze w Głogówku, Głubczycach, Brzegu oraz zespoły renesansowych kamienic w Nysie, Opolu, Cieszynie, Paczkowie, Brzegu. Do nielicznych należą natomiast kościoły (np. w Cieszynie). W większości były to renesansowe kaplice, m.in. w kościele św. Jakuba w Nysie. Z renesansowej rzeźby na uwagę zasługują popiersia i posągi Piastów brzeskich umieszczone na fasadzie bramy wjazdowej, płyta nagrobna księcia Jana II Dobrego w katedrze opolskiej, epitafia w kościele św. Jakuba, płyty nagrobne w kościele św. Mikołaja w Brzegu, ambona w kościele w Michałowie wykonana przez Michała Kramera czy ołtarz kamienny z kościoła św. Jakuba w Nysie. Przykładami renesansowego malarstwa mogą być m.in. polichromia stropu w kościele w Centawie, obrazy Matki Boskiej z Dzieciątkiem i czternastu św. Wspomożycieli w kościele św. Jakuba (dzieło Hansa Durera).
Renesans i manieryzm trwał na Śląsku, w tym Górnym, do lat siedemdziesiątych XVII w. i splatał się z zapowiedziami nowego stylu.
Styl kontrreformacji – barok – pojawił się w 1. poł. XVII w. wraz z pierwszymi realizacjami zakonu jezuitów, którzy w 1624 sprowadzili się do Nysy i wznieśli tu przed 1641 seminarium jezuickie (kolegium św. Anny), a biskup Karol Ferdynand Waza realizował w nowym stylu pałac biskupi. Okres wojny trzynastoletniej oraz zagrożenie ze strony tureckiej nie było sprzyjające dla budownictwa.
Oprócz Nysy, która przodowała w realizacji nowych budowli, ponownie podjęły dzieło budowy i rozbudowy zakony: cystersi w Rudach Wielkich i Jemielnicy, norbertanki w Czarnowąsach, dominikanie i franciszkanie w Opolu i Głogówku, maltańczycy w Łosiowie oraz nowe realizacje jezuickie w Nysie, Brzegu i Opolu, reformaci w Prudniku, Nysie i Gliwicach, bonifratrzy w Cieszynie. W nowym stylu zbudowanych zostało wiele rezydencji, m.in. w Żyrowej, Głogówku, Polskiej Cerkwi, Pszczynie. Większość kościołów przebudowano lub otrzymały barokowe wyposażenie. Bogate wystroje zwłaszcza kościołów raciborskich wzorowane były na budowlach Krakowa.
Opanowanie Śląska przez Fryderyka II (1741) wyznaczyło tej części Górnego Śląska wielowątkowy rozwój sztuki. Rozpoczął się nowy etap – rozwój rokoka w wydaniu poczdamskim, a następnie berlińskiego klasycyzmu. Jednocześnie kontynuowany był do 1810 (kasata klasztorów) barok połączony z rokokiem i motywami klasycyzmu importowanego z Czech. W stylu baroku wznoszono nowe zabudowy rynków wielu miast, m.in.: w Nysie, Opolu, Kluczborku, Głogówku, Cieszynie, Paczkowie, Otmuchowie, Rybniku.
W tym czasie działali na Śląsku wybitni miejscowi artyści, m.in. sztukator i rzeźbiarz Jan Schubert, rzeźbiarz Jan Melchio Oesterreich, malarze Franciszek Sebastini, Michał Willmann, Karol Dankwart, bracia Tomasz i Feliks Schefflerowie, Jan Kuben.
Na terenach Śląska (w tym Górnego Śląska) zagarniętych przez Prusy rozpoczął również działalność mecenat państwowy, dominujący nad mecenatem szlacheckim, mieszczańskim i duchownym. Dotyczył on głównie budynków użyteczności publicznej, budowli przemysłowych, kolonii i małych osiedli. Większość reprezentacyjnych budynków realizowano wg planów berlińskiej pracowni K.F. Schinkla, np. gmach sądu w Raciborzu, chociaż realizowano plany i innych architektów, m.in. F.L. Fritsche, który zaprojektował centrum Kotlami k. Koźla.
Druga poł. XIX w. oraz przełom XIX/XX w. przyniosły całej architekturze Górnego Śląska powrót do stylów historycznych. Wznoszono wówczas budowle neoromańskie, neogotyckie, neo-renesansowe, neobarokowe i neoklasycystyczne. W większości było to budownictwo rezydencjonalne (zamki i pałacyki, m.in. w Mosznie, Miechowicach, Nakle, Świerklańcu, Promnicach, Pławniowicach, Brynku) i obiekty sakralne oraz mieszczańskie wille ogrodowe.
Natomiast wielorodzinne budownictwo miejskie oraz budynki użyteczności publicznej nosiły piętno mieszaniny stylów (eklektyzmu). W ten sposób zbudowano nowo powstające miasta: Katowice, Królewska Huta oraz modernizujące się stare miasta, jak Opole, Bytom, Gliwice, Mysłowice, Bielsko.
Nowy styl w architekturze XX w. – secesja (modernizm) – pozostawił wiele oryginalnych przykładów. Na ziemi cieszyńskiej nosił on piętno secesji wiedeńskiej, pełnej wijących się linii. Najlepszym przykładem jest tutaj Teatr Cieszyński, zbudowany w 1910 wg proj. arch. Ferdynanda Feinera i Hermana Helmera z Wiednia. Natomiast Górny Śląsk był pod wpływami projektantów berlińskich, czego najlepszym przykładem jest dawny katowicki dworzec kolejowy i teatr wybudowane w 1. 1905-07.
W latach międzywojennych po fali historyzmu w architekturze, cechującego się monumentalnymi budowlami w stolicy województwa śląskiego (gmach Urzędu Wojewódzkiego, Kurii Biskupiej, katedra) oraz licznymi budowlami użyteczności publicznej (szkoły, urzędy itp.), wkracza do architektury styl funkcjonalny. Prosty w bryle i funkcjonalny w użytkowaniu stosowany był w budowlach publicznych oraz budownictwie mieszkaniowym (wille) do lat pięćdziesiątych XX w.
Z budowli współczesnych na uwagę zasługują obiekty o nowej unikatowej konstrukcji, jakimi są m.in. Hala Widowiskowo-Sportowa i dworzec PKP w Katowicach.
Na szczególną uwagę zasługuje sztuka ludowa, która przetrwała wieki w wiejskich drewnianych kościołach na terenie całego Górnego Śląska. Większość zabytków budownictwa drewnianego odnotować możemy w rejonie Olesna i Kluczborka. Część drewnianych kościołów przeniesiona była w XX w. do ośrodków miejskich lub tworzących się skansenów budownictwa ludowego w Katowicach. W Polsce Ludowej utworzono na terenie Górnego Śląska kilka skansenów: w Chorzowie, Opolu-Bierkowicach, Pszczynie.
Bogate wyposażenie kościołów uległo częściowemu zniszczeniu w latach ostatniej wojny światowej. Wiele pięknych tryptyków i rzeźb średniowiecznych i barokowych zabezpieczyły muzea w Bytomiu, Opolu, Raciborzu i Cieszynie. Warto w tym miejscu przypomnieć wielkie zasługi w tej dziedzinie Muzeum Śląskiego, które zgromadziło w latach międzywojennych wiele cennych eksponatów, których część zachowała się i oglądać je możemy w Muzeum Archidiecezjalnym i Muzeum Śląskim w Katowicach.