PAUL GAUGUIN (1848—1905)
Urodzony w Paryżu. Lata 1851—55 spędza wraz z rodziną w stolicy Peru, Limie. Po ukończeniu szkoły jest kilka lat marynarzem; w 1871 r„ zostaje urzędnikiem banku Bertina w Paryżu, zyskując korzystną sytuację materialną. Żeni się wówczas z Dunką, Mettą Gad. Zaprzyjaźniwszy się z Emilem Schuffeneckerem, kolegą z banku Bertina i malarzem amatorem, otrzymuje od niego pierwsze wskazówki malarskie.
Regularnych studiów artystycznych nie odbywał. W styczniu 1885 r. rezygnuje z posady w banku i poświęca się wyłącznie malarstwu.
Twórczość malarską rozpoczyna jako impresjonista i w latach 1880—86 uczestniczy w wystawach grupy impresjonistów. Jego odrębny styl kształtuje się w 1888 r., w czasie pobytu w Pont-Aven w Bretanii, w bliskiej współpracy z Emilem Bernard. Swoje założenia malarskie określają jako cloisonnisme i syntetyzm. Pierwsza z nazw oznacza zamykanie form silnie podkreślonym konturem jak w witrażach lub emaliach cloisonné; druga — uproszczenie formy, jej syntezę. Wiąże się to z odrzuceniem malowania z natury, z arbitralnym stosowaniem koloru, i przeciwstawianiem dużych płaszczyzn czystego koloru bez tonów pośrednich. Programu dopełnia odrzucenie tradycyjnej perspektywy i świadome poszukiwanie dekoracyjnych walorów płótna.
Gauguina wkrótce otacza grupa przyjaciół, uczniów i naśladowców, najpierw w Pont-Aven, a następnie w 1889 r. w Le Pouldu. Należą do niej, oprócz Bernarda i Louis Anquetina, którzy byli w pewnym stopniu współtwórcami nowych koncepcji (pomysły ich były częściowo wcześniejsze, ale dopiero silna indywidualność Gauguina rozwinęła je i narzuciła innym), Charles Laval, Schuffenecker, Daniel de Monfreid, Chamaillard, Moret, Maufra, Szwajcar Cuno Amiet, Holender Meyer de Hahn i in. Paul Serusier był niejako łącznikiem między Szkołą z Pont-Aven a nieco później powstałą grupą Nabis. Pierwsza wystawa Szkoły z Pont-Aven (Lexposition de peinture du Groupe Impressionniste et Synthétiste) odbyła się w styczniu 1889 r. na terenie Wystawy Powszechnej na placu Champs de Mars w Café Volpini. Po wyjeździe Gauguina z Francji grupa rozpadła się.
Wyjazd Gauguina na wyspy Pacyfiku był nie tylko wynikiem rozczarowania w stosunku do publiczności i krytyki czy aktem rozpaczy artysty, nie mogącego się utrzymać ze swej sztuki. Przede wszystkim było to poszukiwanie pierwotnej przyrody i pierwotnych warunków bytowania, z dala od cywilizacji europejskiej. I jakkolwiek oderwanie to nie było i nie mogło być kompletne, nowe warunki życia stały się silnym bodźcem rozwijającym i krystalizującym talent artysty.
Pogłębiają się w tych latach skłonności poetycko-symboliczne Gauguina, kompozycje nabierają cech monumentalizmu, ale podstawowe elementy dawnego programu artysta rozwija i realizuje w ciągu całego życia.
Jego spuścizna pisarska jest obfita. Obejmuje szereg artykułów z lat 1891 i 1894—95, zamieszczanych w czasopismach paryskich, artykuły publikowane w Papeete na Tahiti w latach 1899—1900, czasopismo ,,Le Sourire”, wydawane tamże przez samego Gauguina w latach 1899—1900, wreszcie lulka tomów opowieści-wspomnień z Tahiti i Markiz, zawierających m. in. bardzo interesujące wypowiedzi na temat malarstwa, i wreszcie obfitą korespondencją. Szereg wypowiedzi pozostało do dziś w rękopisach.