Wolfgang Amadeusz Mozart

Wolfgang Amadeusz Mozart

Kompozytor ten (1756-1791) jest chyba najsłynniejszym wirtuozem muzyki klasycznej wszech czasów. Uwielbienie dla jego muzyki żywiło wielu innych twórców – Haydn uważał go za „największego kompozytora”, a Schubert rozpływał się w zachwytach, twierdząc, że „magia muzyki Mozarta rozjaśnia ciemności naszego życia”.

Mozart zmarł w wieku zaledwie 35 lat, ale w swoim krótkim życiu zdołał skomponować aż 626 utworów, m.in. 24 opery, 49 symfonii, ponad 40 koncertów, 26 utworów na kwartety smyczkowe, 7 na kwintety oraz liczne sonaty na fortepian i skrzypce. Wzniósł operę na jeszcze wyższe poziomy, harmonijnie łącząc styl niemiecki z włoskim (libretta jego dzieł były początkowo pisane w języku włoskim, a później w języku niemieckim, co było w tamtych czasach budzącą kontrowersje nowością). Do najwspanialszych „włoskich” oper Mozarta należą: Wesele Figara (1786 r.), Don Giovanni (1787 r.) oraz Cosi fan tutte (1790 r.|. Librecistą każdej z nich był włoski pisarz Lorenzo da Ponte. Wspaniały Czarodziejski flet (1791 r.) stanowił z kolei pierwowzór późniejszej XIX-wiecznej opery niemieckiej.

Mozart urodził się w Salzburgu (miał sześcioro rodzeństwa) i bardzo wcześnie rozpoczął swoją karierę. Gdy miał trzy lata, ojciec (również muzyk) nauczył go grać na klawikordzie. Dwa lata później Leopold podarował swemu synkowi maleńkie skrzypce, nie udzielając mu jednak żadnych lekcji. Po kilku dniach mały Mozart spytał grających w kwartecie skrzypków, czy mógłby się do nich przyłączyć. Zgodzili się ze śmiechem, który jednak szybko ustąpił miejsca zdumieniu, gdy cudowne dziecko zagrało perfekcyjnie swoją partię. Jeden z muzyków posunął się nawet do stwierdzenia, że wdały się w to siły nieczyste. Ojciec małego geniusza natychmiast wykorzystał sytuację, organizując dla Wolfganga i jego siostry Nannerl (cztery lata starszej i także ogromnie utalentowanej) trasę koncertową po Europie. Gdziekolwiek się pojawili, wzbudzali podziw i zachwyt. Podróże stanowiły jedną trzecią życia Wolfganga.

W wieku sześciu lat Mozart wystąpił przed cesarzową Marią Teresą w Schónbrunn. Jako ośmiolatek miał już za sobą występy w Londynie, Paryżu, Rzymie, Genewie, Frankfurcie i Hadze. Zanim ukończył dziewięć lat, opublikowano już cztery jego sonaty. Już wtedy potrafił po jednorazowym wysłuchaniu zapisywać nutami bardzo skomplikowane melodie. W 1770 r. arcybiskup Salzburga powierzył czternastoletniemu chłopcu funkcję koncertmistrza swojej orkiestry, jednak w 1777 r., pokłóciwszy się ze swoim mocodawcą, Mozart wyjechał do Paryża. Od 1781 r. przebywał w Wiedniu, gdzie spędził swoje najbardziej płodne lata. Powstały tu utwory zarówno lekkie i radosne, jak i wyrażające burzliwe emocje i melancholijny smutek. W 1787 r. Mozart zastąpił Glucka na stanowisku nadwornego kompozytora (aczkolwiek tylko za połowę wynagrodzenia swego poprzednika!).

Mozart, choć zawsze dużo tworzył, był nałogowym hazardzistą i tracił znaczne sumy pieniędzy, grając w bilard, kręgle i karty. Był także wielbicielem płci pięknej. W wieku 24 lat stwierdził: Gdybym ożenił się z każdą, z którą flirtowałem, miałbym dobrze ponad 200 żon. 4 sierpnia 1782 r. w katedrze św. Stefana pojął za żonę Konstancję Weber, młodszą siostrę swojej wcześniejszej sympatii. Zmarł 5 grudnia 1791 r., prawdopodobnie na dur brzuszny.

Mozart został pogrzebany w deszczowy grudniowy dzień. W uroczystości tej uczestniczyło zaledwie kilka osób. Jego ciało, zawinięte w worek i oblane wapnem (zgodnie z dekretem cesarskim, mającym na celu zapobieganie epidemii), pochowano w zbiorowym grobie na cmentarzu św. Marka w Wiedniu.

Film Amadeusz (1985), w reżyserii Miłosza Formana i Petera Schaffera, ukazuje Mozarta jako człowieka nerwowego, pełnego entuzjazmu, zmiennego w nastrojach, emocjonalnie niedojrzałego i cudownie utalentowanego – być może ta interpretacja nie jest daleka od prawdy (choć Mozart stwierdził kiedyś, że nikt nie pracował ciężej niż on sam nad zgłębianiem tajników komponowania).