Dürer, Cranach i Holbein – Muzeum Historii Sztuki – Wiedeń

Dürer, Cranach i Holbein – Muzeum Historii Sztuki – Wiedeń

W kolejnych, mniejszych salach zgromadzono znakomitą kolekcję malarstwa niemieckiego, zwłaszcza przedstawicieli szkoły naddunajskiej, luźnej grupy rozmaitych niemieckojęzycznych, XVI-wiecznych malarzy, których łączy inspiracja naddunajskim krajobrazem. W sali 16 znajduje się barwna Adoracja Trójcy Świętej Albrechta Dürera (1471-1528). W pozłacanym tłumie można wyróżnić fundatorów, Matthausa Landauera (w dolnym rzędzie, po lewej), jego zięcia (w dolnym rzędzie, po prawej) oraz Dürera stojącego twardo na ziemi (u dołu, po prawej). Także ramie (współczesna kopia oryginalnej) warto poświęcić nieco uwagi: kto nie zmierza ku niebiosom jest skuty łańcuchem i pożerany przez diabła. Na następnym płótnie Dürer pojawia się cokolwiek niestosownie odziany w czerń. Jego przechadzce towarzyszą sceny krwawych rzezi, jednak artysta jest pogrążony w rozmowie ze swym niedawno zmarłym przyjacielem, humanistą, Konradem Celtisem (który notabene często bywał w Polsce, m.in. studiował w Akademii Krakowskiej, a w 1492 roku opisał wierszem rejs Wisłą z Krakowa do morza).

Kolejne prace Dürera wiszą w sali 17, wśród nich portret Maksymiliana I namalowany w roku jego śmierci; cesarz trzyma w ręku owoc granatu, symbol bogactwa i potęgi. Pierwszorzędnym przykładem malarstwa szkoły naddunajskiej jest Ukrzyżowanie Lucasa Cranacha starszego (1472-1553), jedna z jego pierwszych prac, z makabrycznym wizerunkiem Chrystusa zbryzganego i wymiotującego krwią, przedstawionym na tle surowego pejzażu Dunaju. Kiedy Cranach został nadwornym malarzem księcia elektora Saksonii, jego styl nieco złagodniał. Elektor Fryderyk Mądry polujący na jelenie przedstawia stado jeleni zapędzonych nad wodę, aby polujący mogli zrobić użytek z kusz. Obraz ma niemal radosny wydźwięk, jakby artysta nie zdawał sobie sprawy z mającej za chwilę nastąpić rzezi. Syn Cranacha, Lucas Cranach młodszy (1515-86) namalował podobnie beztrosko Elektora Jana Fryderyka polującego na jelenie. Oba dzieła wiszą obok siebie. W sali 17 można zobaczyć także kilka melodramatycznych malowideł Albrechta Altdorfera (ok. 1480-1538), głównego przedstawiciela szkoły naddunajskiej, którego Lot i jego córki ujawniają pewne elementy pornograficzne.

W sali 18 wiszą portrety Hansa Holbeina młodszego (1497-1543), który jest młodszy od Cranacha i Dürera niemal o całe pokolenie. Pochodzą z okresu, gdy Holbein był nadwornym malarzem króla angielskiego, Henryka VIII. Jednym z pierwszych królewskich zamówień był Portret Jane Seymour, damy dworu drugiej żony Henryka VIII, Anny Boleyn, która po straceniu królowej została trzecią żoną władcy (urodziła Henrykowi jego jedynego syna, przyszłego Edwarda VI). Cesarz Karol V, austriackiego artysty Jakoba Seiseneggera (1505-67), przyczynił się do spopularyzowania wśród europejskiej arystokracji pełnowymiarowego portretu i niewątpliwie stanowił wzór dla słynniejszego portretu cesarza, autorstwa Tycjana, który wisi w muzeum Prado w Madrycie.