Filozofowie jońscy
Na skutek gwałtownego rozwoju społeczeństwa greckiego i przemian w życiu gospodarczym i politycznym w tzw. okresie Grecji archaicznej (lata 800 – 500 p.n.e.) nastąpił również postęp w dziedzinie kultury duchowej. Zainteresowania, wychodzące w wyniku kolonizacji poza obręb miasta-państwa, oraz przeobrażenia, jakie zaszły w świecie greckim w ciągu ostatnich dwóch stuleci, uświadomiły Grekom potrzebę głębszej refleksji, szukania wytłumaczenia dla procesów zachodzących w przyrodzie, a także odpowiedzi na pytania dotyczące istoty bytu. Żądzy wiedzy nie była już w stanie zaspokoić religia, której kosmologiczna koncepcja była ściśle związana ze światem bogów. Grecka myśl filozoficzna powstała w środowisku miast jońskich, a jej pionierem był Tales z Miletu (ok. 625 – 545 p.n.e.). W swych poszukiwaniach prazasady wszechrzeczy doszedł do wniosku, że podstawowym pierwiastkiem, z którego składa się cały świat, jest woda. Jego uczeń Anaksymander (ok. 610-547 p.n.e.), twórca zegara słonecznego, odrzucał jako prazasadę koncepcję żywiołów. Za podstawową materię wszechświata uważał on nieskończony i nieokreślony pierwiastek apeiron, z którego powstać miała rzeczywistość, czyli wszystko, co jest określone. Anaksymenes (ok. 585 – 528 p.n.e.) uważał, iż początkiem wszechrzeczy jest powietrze. Jego zagęszczenie albo rozrzedzenie powodowało powstawanie wszystkiego, nawet człowieka. Działający w Efezie Heraklit (ok. 544 – 484 p.n.e ), zwany ze względu na niejasność i zawiłość swych wywodów „ciemnym”, za podstawowy składnik świata uznał ogień. Heraklit zajął się poza tym szeroko badaniem duszy ludzkiej, w przeciwieństwie do swych milezyjskich poprzedników.